Serbia
Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej
Gospodarka Serbii opiera się na zasadach rynkowych, swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej, niezależności i samodzielności podmiotów gospodarczych oraz na równoprawności wszystkich form własności.
Serbia stanowi jednolity obszar gospodarczy z jednolitym rynkiem towarowym, pracy, kapitału i usług. Wpływ gospodarki rynkowej na sytuację materialną i socjalną zatrudnionych regulowany jest poprzez dialog społeczny między związkami zawodowymi i pracodawcami.
Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej może być ograniczona ustawą w celu ochrony zdrowia publicznego, środowiska naturalnego, zasobów naturalnych oraz dla zapewnienia bezpieczeństwa państwa. Wszystkie podmioty działające na rynku (krajowe i zagraniczne) mają jednakowy status prawny. Zabronione, poza wyjątkami przewidzianymi w ustawach, są działania ograniczające konkurencję, sprzyjające powstawaniu monopoli czy wykorzystywaniu dominującej pozycji na rynku.
Główne sektory gospodarki
Rolnictwo: 9,8%
Przemysł: 41,1%
Usługi: 49,1%
Główne produkty rolne: pszenica, kukurydza, słonecznik, buraki cukrowe, winogrona / wino, owoce (maliny, jabłka, wiśnie), warzywa (pomidory, papryka, ziemniaki), wołowina, wieprzowina i
produkty mięsne, mleko i produkty mleczne;
Przemysł: samochody, metale nieszlachetne, meble, przetwórstwo spożywcze, maszyny, chemikalia, cukier, opony, odzież, farmaceutyki.
Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych
| Wskaźnik | Rok 2019 | Rok 2018 |
|---|---|---|
| PKB | 53 mlrd USD | 47,04 mlrd USD |
| PKB na jednego mieszkańca | 7,992.0 USD | 7,246.7 USD |
| Tempo wzrostu PKB w procentach | 4,0% | 4,4% |
| Relacja deficytu/nadwyżki finansów publicznych do PKB w procentach | -0.5% | -0.7% |
| Relacja całkowitego długu publicznego do PKB w procentach | 52% | 53,8% |
| Stopa inflacji (indeks cen konsumpcyjnych CPI) w procentach | 1,9% | 2,0% |
| Stopa bezrobocia w procentach | 9.5% | 10.3% |
| Wartość obrotów handlu zagranicznego (w Euro lub USD) | 46,360.1 mln USD | 45,109.0 mln USD |
| Wartość eksportu (w Euro lub USD) | 19,629.8 mln USD | 19,226.5 mln USD |
| Wartość importu (w Euro lub USD) | 17,533.4 mln USD | 16,271.4 mln USD |
| Relacja deficytu/nadwyżki na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego do PKB w procentach | brak danych | -5,7% |
| Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w kraju urzędowania (w Euro lub USD) | 3,8 mlrd EUR | 3,2 mlrd EUR |
| Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich kraju urzędowania za granicą (w Euro lub USD) | brak danych | brak danych |
Handel zagraniczny
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne
Wg „Financial Times” Serbia zajmuje pierwsze miejsce na świecie pod względem liczby bezpośrednich inwestycji zagranicznych w stosunku do wielkości jej gospodarki. Według listy rankingowej na 2019 r. na szczycie znajduje się Serbia ze wskaźnikiem 11,92 punktu, czyli o 1,33 punktu więcej niż w ubiegłym roku. Z opublikowanego badania wynika, że Serbia przyciągnęła w 2019 roku 107 projektów bezpośrednich inwestycji zagranicznych, o 26 więcej niż w 2017 r.
Wiodącymi sektorami w Serbii pod względem bezpośrednich inwestycji zagranicznych w 2019 roku były: przemysł motoryzacyjny, w tym części samochodowe, branża spożywcza i tytoniowa, tekstylia oraz sektor nieruchomości. Razem stanowiły one ponad połowę nakładów (dokładnie 54 procent) wszystkich projektów BIZ.
Szczególnym ważnym dla Serbii jest fakt, o którym pisał brytyjski magazyn, że w ubiegłym roku udało się krajowi przyciągnąć 57% wszystkich bezpośrednich inwestycji w regionie. Bowiem z dziewięciu miliardów EUR inwestycji przeznaczonych dla tego regionu Serbia otrzymała sześć. Aby to osiągnąć, Serbia musiała zaoferować inwestorom wyjątkowo najkorzystniejsze warunki w czasie, gdy inne kraje bałkańskie również oferowały tanią siłę roboczą i ziemię za niewielkie pieniądze.
Według Narodowego Banku Serbii najwięcej bezpośrednich inwestycji zagranicznych w ubiegłym roku pochodziło z Francji - 710,7 mln euro, następnie z Hongkongu - 434,5 mln, Holandii - 317,5 mln, Niemiec - 263,7 mln i Rosji - 237,3 mln. euro. Obserwując obszary, w których inwestorzy zagraniczni inwestują najwięcej, dane NBS pokazują, że w przemysł przetwórczy zainwestowano
924,8 mln euro, transport i magazynowanie 660,1 mln euro, w następnej kolejności w działalność finansową, budownictwo i przemysł wydobywczy.
Na wzrost bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Serbii wpływa przede wszystkim stabilność polityczna, coraz lepsza infrastruktura, relatywnie tania i wysyłka jakościowo siła robocza, otwartość handlowa Serbii, ale także duża liczba stref przemysłowych, w których powstają nowe zakłady, rozbudowa istniejących, które są bliskie dużych miast.
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne netto (% of PKB)
2015 5,4%
2016 5,5%
2017 6,6%
2018 8,2%
Źródło: Eurostat
Stosunki gospodarcze z Unią Europejską
Obroty towarowe z krajami UE stanowią ponad 60% wymiany handlowej Serbii.
Serbia złożyła wniosek o członkostwo w UE w grudniu 2009 r. Status kraju kandydującego otrzymała w marcu 2012 r. W 2013 r. Rada Europejska zatwierdziła zalecenie Komisji o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z Serbią. Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu pomiędzy UE i Serbią wszedł w życie we wrześniu 2013 r., 21 stycznia 2014 r. oficjalnie otwarto negocjacje akcesyjne z Serbią.
Od rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych Serbii w styczniu 2014 r. otwarto 12 z 35 rozdziałów, z których dwa tymczasowo zamknięto. Ogólne tempo negocjacji będzie nadal zależeć od postępów Serbii w zakresie reform, w tym od tempa reform rządów prawa i normalizacji stosunków z Kosowem.
Cła na wszystkie produkty przemysłowe i rolne pochodzące z Serbii do UE (oprócz kilku produktów rolnych chronionych preferencyjnymi kontyngentami taryfowymi) zostały zniesione przez UE w 2000 r. Stopniowa redukcja ceł importowych dla towarów pochodzących z UE nastąpiła w styczniu 2009 r., kiedy Serbia dobrowolnie rozpoczęła wdrażanie związanej z handlem części Układu o stabilizacji i stowarzyszeniu. Najbardziej wrażliwe produkty rolne dla serbskich rolników pozostaną chronione przy pomocy ceł do czasu przystąpienia Serbii do UE, w szczególności wszelkiego rodzaju mięsa, jogurty, masła, niektóre rodzaje sera, miodu, niektóre warzywa, mąka (z ochroną celną w wysokości od 20 % do 50% klauzuli największego uprzywilejowania, stosowanej przez Serbię wobec reszty świata.
Dwustronna wymiana handlowa
Od 2010 r. notowane jest wyraźne ożywienie w handlu zagranicznym pomiędzy Polską i Serbią.
Obroty Polska-Serbia:
| Rok | Eksport | Import | Saldo |
|---|---|---|---|
| 2011 | 274,9 | 102,5 | 172,4 |
| 2012 | 362,1 | 107,1 | 255,0 |
| 2013 | 634,2 | 157,4 | 476,9 |
| 2014 | 653,8 | 181,2 | 472,6 |
| 2015 | 615,0 | 210,4 | 404,6 |
| 2016 | 698,1 | 254,3 | 443,8 |
| 2017 | 808,1 | 325,5 | 482,6 |
W mln EUR; na podst.: Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii RP, Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju RP
Najważniejsze pozycje polskiego eksportu do Serbii:
- silniki spalinowe tłokowe z zapłonem samoczynnym,
- części i akcesoria samochodów,
- artykuły higieny osobistej,
- drut miedziany,
- sprzęt oświetleniowy i sygnalizacyjny do pojazdów,
- koks i półkoks.
Najważniejsze pozycje polskiego importu z Serbii:
- papier i tektura,
- nowe opony pneumatyczne z kauczuku,
- samochody osobowe,
- meble do siedzenia i spania oraz ich części,
- owoce zamrożone,
- izolowane druty, przewody elektryczne,
- papier i karton powlekany,
- blachy grube i cienkie.
Polscy przedsiębiorcy chętnie sprowadzają z Republiki Serbii maszyny i urządzenia mechaniczne, elektryczne oraz ich części, w tym samochodowe: zestawy przewodów zapłonowych, opony samochodowe oraz części do siedzeń i innych elementów wyposażenia. Z kolei polski eksport do Serbii w przeważającej części obejmuje części i akcesoria do pojazdów samochodowych, tworzywa sztuczne i produkty z tworzyw sztucznych, a także koks i półkoks z węgla kamiennego.
Dynamika i struktura polsko-serbskiej wymiany handlowej na przestrzeni lat ulegały znacznym zmianom, na co wpłynęła, między innymi, transformacja systemów gospodarczych obydwu krajów. Obecnie zauważalny jest dynamiczny wzrost obustronnej wymiany handlowej. W 2018 roku około 33% wartości wzajemnych obrotów handlowych przypadło na import z Republiki Serbii, z kolei udział polskiego eksportu do Republiki Serbii wyniósł 67%.
Polska od wielu lat notuje dodatnie saldo w wymianie handlowej z Serbią, co świadczy o tym, że jest to rynek chłonny i otwarty na polskie produkty.
Z punktu widzenia potencjału najciekawsze i najbardziej obiecujące wydaja się być wszystkie segmenty, które charakteryzuje zaawansowany stopień wiedzy i stosowanych procesów technologicznych w odniesieniu do produktów, które umożliwiają długoterminowy wzrost gospodarczy, tj. takie sektory jak ekologia, transformacja cyfrowa, czy odnawialne źródła energii.
* Źródło: E-Gargo
* Źródło: Główny Urząd Statystyczny Serbii
* Ministerstwo Rozwoju i technologii
* Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii RP,
* Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju RP*
* CIA World Fact Book
* Eurostat