Kosowo

Republika Kosowa jest bardzo młodym państwem na mapie Europy. Swoją niepodległość ogłosiła niedawno, bo zaledwie w 2008 r. Serbia nie uznaje niepodległości Kosowa i nadal uważa je za swoje terytorium.

Obecnie Kosowo zostało uznane przez 115 kraje świata, w tym przez przeważającą część państw UE (23 spośród 28) i NATO (24 spośród 28). Większość z nich nawiązała też z Prisztiną stosunki dyplomatyczne. Pięć państw UE nie uznaje jego niepodległości – są to Cypr, Grecja, Hiszpania, Rumunia i Słowacja.

Polska uznała Kosowo w dniu 26 lutego 2008 r. Nie nawiązano jednak jeszcze stosunków dyplomatycznych z tym państwem. 
Polska nie ma przedstawicielstwa dyplomatycznego na terenie Kosowa.
Brak nawiązanych stosunków dyplomatycznych nie oznacza braku kontaktów z Kosowem. Polska wspiera demokratyczny rozwój tego państwa i jego europejskie aspiracje, wychodząc z założenia, że sprawne państwo kosowskie będzie odgrywało ważną rolę dla stabilności całego regionu Bałkanów Zachodnich.

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne

Źródło: CIA Facebook

Sytuacja gospodarcza

Oczekuje się, że wzrost gospodarczy nieznacznie przyspieszy w 2019 r. Dzięki silnemu wzrostowi konsumpcji prywatnej, inwestycji stałych i konsumpcji publicznej. Niemniej jednak utrzymujący się impas polityczny może wpłynąć na spadek zaufania i inwestycji. W 2019 r. oczekuje się 4,1% wzrostu PKB.
Stopa bezrobocia na poziomie 30% i bezrobocie wśród młodzieży ok. 60% (średnia wieku w Kosowie ok. 26 lat) stanowi zachętę do emigracji i napędza znaczącą nieformalna gospodarkę. Kosowo cieszy się najniższymi kosztami pracy w regionie. Jednak wysoki poziom korupcji, niemożność egzekwowania kontraktacji i niepewne dostawy energii elektrycznej zniechęciły potencjalnych inwestorów. Niepewność dostaw energii elektrycznej utrudnia rozwój gospodarczy kraju. W celu poprawy sytuacji w energetyce Kosowo otrzymało wsparcie USA oraz Banku Światowego. Dotyczy to ogłoszenia przetargu na budowę nowej elektrowni, naprawy istniejącej elektrowni węglowej oraz rozwoju kopalni węgla.
Rząd Kosowa wprowadził niedawno kilka zmian w polityce fiskalnej rozszerzając listę towarów bezcłowych, zmniejszając podatek VAT w odniesieniu do podstawowych artykułów żywnościowych i usług użyteczności publicznej oraz podwyższając stawkę podatku VAT na pozostałe towary.

Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej

Brak bilateralnych stosunków umownych pomiędzy Polską a Kosowem utrudnia współpracę gospodarczą oraz prowadzenie inwestycji przez polskich i kosowskich przedsiębiorców.

Wielkość i struktura obrotów towarowych między Polską a Kosowem

Źródło: GUS, w MLN EUR

W 2018 r. wzajemne obroty handlowe osiągnęły wartośd 78,7 mln EUR, w tym polski eksport do Kosowa –64,8 mln EUR ( wzrost o 8% w porównaniu z 2017 r. ). Natomiast import z Kosowa osiągnął wartośd 13,9 mln EUR ( wzrost o 215% w stosunku do 2017 r. ). Tak wysoka dynamika importu spowodowana jest wzrostem zakupu odpadów i złomu metali szlachetnych, które stanowią ponad 45% całego importu z Kosowa.

W polskim eksporcie dominują:

• papierosy - 28,4%
• tworzywa sztuczne - 4,7%
• mięso wołowe - 3,2%
• czekolada - 3,2%
• mięso drobiowe - 2,9 %
• podpaski - 2,8%
• polimery etylenu - 2,5%

W polskim imporcie dominują:

• rudy cynku i koncentraty - 53,1%%
• odpady i złom metali szlachetnych - 45,4%
• marynaty warzywne - 0,3%
• odzież - 0,2%

Kosowo – Unia Europejska

W dniu 2 maja 2014r. Komisja Europejska zakończyła negocjacje tekstu Umowy o Stabilizacji i Stowarzyszeniu z Republiką Kosowa. Powyższa Umowa zostanie zawarta w formule „ EU only”, tj. jej zakres obejmie wyłączne kompetencje UE, zaś sama Umowa zostanie zawarta w imieniu UE, a nie przez poszczególne Państwa Członkowskie.
Odrębna niż w dotychczasowych przypadkach (pozostałe paostwa regionu) procedura zawarcia ww. Umowy wynika z faktu, iż pięd Paostw Członkowskich UE nadal nie uznało Kosowa. Są to: Cypr, Grecja, Hiszpania, Rumunia oraz Słowacja.
21 stycznia 2016r. Parlament Europejski wyraził zgodę na przyjęcie decyzji ws. zawarcia układu SAA UE – Kosowo. Decyzją Rady UE został przyjęty 12 lutego 2016r. i wszedł w życie 1 kwietnia 2016r.
Z uwagi na nieuznawanie Kosowa przez 5 pastw członkowskich SAA, inaczej niż poprzednie układy, jest zawarty między UE i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej a Kosowem, a nie między Wspólnotami Europejskimi i ich paostwami członkowskimi a Kosowem. Nadal nie odbyło się żadne spotkanie na najwyższym szczeblu w ramach dialogu Serbia - Kosowo.
Kwietniowy raport KE z 2018 r. podkreśla, że problemem Kosowa pozostaje upolitycznienie administracji publicznej. Dużym osiągnięciem było włączenie w 2017 r. serbskich sędziów i prokuratorów do kosowskiego systemu wymiaru sprawiedliwości. W walce z korupcją Kosowo znajduje się dopiero na wstępnym etapie. Pojawił się pewien postęp w zakresie walki z korupcją wśród wysokich urzędników i walki z przestępczością zorganizowaną. Kosowo posiada ramy prawne gwarantujące przestrzeganie praw człowieka i praw podstawowych zgodnie z europejskimi standardami, problemem pozostaje ich stosowanie. Lepszej ochrony wymagają np. prawa osób należących do mniejszości etnicznych (m.in. Romów). Kosowo znajduje się na początkowym etapie przygotowao w rozwijaniu funkcjonującej gospodarki rynkowej. Problemem pozostaje wysokie bezrobocie. W zakresie dialogu o normalizacji relacji z Belgradem Kosowo musi wzmóc wysiłki na rzecz wdrożenia istniejących porozumieo i osiągnięcia pełnej normalizacji stosunków, co ma przyjąd formę prawnie wiążącego dokumentu.

Czerwcowa GAC, opierając się na ocenie Komisji Europejskiej zawartej w kwietniowym raporcie okresowym, przyjęła konkluzje dot. integracji europejskiej Kosowa.

W dn. 17 grudnia 2018 r. odbyło się w Brukseli trzecie spotkanie Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia UE – Kosowo. Rozmowy toczyły się w nieprzyjemnej atmosferze, której źródłem było głównie nałożenie przez Kosowo wysokich ceł na towary z Serbii oraz Bośni i Hercegowiny. Dodatkowo premier R. Haradinaj zarzucił WP Mogherini promowanie koncepcji wymiany terytoriów między Serbią i Kosowem oraz wyraził rozczarowanie z powodu nieobjęcia Kosowa reżimem bezwizowym przez UE mimo pozytywnej opinii KE.
Odłożenie decyzji w sprawie liberalizacji wizowej dla Kosowa do 2020 r. z pewnością przełoży się na impas w stosunkach z UE ze względu na brak zachęt jakie UE mogłaby stosował w relacjach z tym państwem.

Od wiosny 2020 r. Kosowo zmagało się nie tylko z pandemią, ale również z kryzysem politycznym. W marcu Zgromadzenie Kosowa przegłosowało wotum nieufności wobec koalicyjnego rządu premiera Albina Kurtiego po zaledwie 51 dniach od jego powołania. Nowy rząd Kosowa został powołany 3.06.2020. Na jego czele stanął prof. Avdullah Hoti z Demokratycznej Ligii Kosowa (LDK), były wicepremier i minister finansów. Nowy premier stwierdził, że podstawowym zadaniem władzy będzie kontynuowanie walki z pandemią COVID-19 i jej negatywnymi skutkami w obszarze społeczno-gospodarczym oraz wznowienie dialogu z Serbią w celu osiągnięcia ostatecznego porozumienia, opartego na wzajemnym uznaniu niepodległości obu państw. Dialog ten ma się odbywać przy współpracy zarówno z Unią Europejską, jak i Stanami Zjednoczonymi.